آیا شما هم در دوران بارداری با درد دندان مواجه شده‌اید و نمی‌دانید چطور باید آن را درمان کنید؟ درد دندان در بارداری یکی از چالش‌های رایج و نگران‌کننده برای زنان باردار است. وقتی نمی‌دانید علت دندان درد در بارداری چیست و از چه داروهایی می‌توانید استفاده کنید، سردرگمی و اضطراب شروع می‌شود. در این مقاله، راهکارهای موثری برای درمان، پیشگیری، شناخت داروهای مجاز، مراقبت روزانه و تصمیم‌گیری درباره درمان‌های دندانپزشکی در بارداری ارائه شده است.
چرا بارداری می‌تواند به دندان درد منجر شود؟
در دوران بارداری، بدن دچار تغییرات زیادی می‌شود که یکی از آن‌ها برهم خوردن تعادل هورمون‌ها است. این تغییرات در سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون، مقاومت بدن را در برابر عفونت کاهش می‌دهد. در نتیجه، مادران باردار بیشتر مستعد التهاب لثه، پوسیدگی دندان و عفونت‌های دهان و دندان هستند. افزایش جریان خون نیز لثه‌ها را حساس‌تر و مستعد خونریزی می‌کند.
یکی از دلایل مهم دیگر برای درد دندان در بارداری، کاهش کلسیم در بدن مادر است. جنین در حال رشد، برای ساخت استخوان و دندان، به کلسیم نیاز دارد. اگر این نیاز به‌طور کامل از رژیم غذایی تامین نشود، بدن مادر از ذخایر خود، یعنی از دندان‌ها و استخوان‌ها برداشت می‌کند. همین برداشت، منجر به تحلیل مینای دندان و درد می‌شود. از سوی دیگر، به دلیل حالت تهوع و اسید معده، محیط دهان اسیدی‌تر شده و این مساله نیز به مینای دندان آسیب می‌زند.
دلایل شایع درد دندان در بارداری را بشناسید
بسیاری از زنان باردار ممکن است در دوره‌ای از بارداری، درد دندان را تجربه کنند. این درد ممکن است در اثر عوامل مختلفی ایجاد شود. در ادامه به دلایل رایج‌تر این درد پرداخته‌ایم:
- عدم تعادل هورمونی: افزایش سطح استروژن و پروژسترون در بدن مادر، باعث حساس‌تر شدن بافت‌های لثه و افزایش احتمال التهاب می‌شود.
- تجمع پلاک دندانی: در اثر بهداشت ضعیف یا تغییر در ترشح بزاق، احتمال تجمع پلاک بیشتر شده و می‌تواند منجر به التهاب لثه یا ژنژیویت بارداری شود.
- کمبود کلسیم: جنین برای رشد به کلسیم زیادی نیاز دارد. اگر مادر کلسیم کافی دریافت نکند، بدن از دندان‌ها و استخوان‌های او برداشت می‌کند.
- تهوع و استفراغ: برگشت اسید معده به دهان، به مرور مینای دندان را تحلیل می‌برد و باعث حساسیت و درد می‌شود.
- رژیم غذایی شیرین یا پرکربوهیدرات: تمایل مادر به مصرف شیرینی و غذاهای قندی در دوران بارداری، می‌تواند خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهد.
- بی‌توجهی به بهداشت دهان: خستگی، تهوع و حساسیت لثه باعث می‌شود برخی مادران از مسواک زدن غافل شوند. این کار زمینه‌ساز بسیاری از مشکلات دندانی است.
بهترین روش‌های درمان درد دندان در بارداری کدام‌اند؟
مادران نمی‌توانند از همه داروها و روش‌های درمانی رایج استفاده کنند، چرا که برخی از آن‌ها ممکن است برای جنین خطرناک باشند. در ادامه، برخی از بهترین روش‌ها برای تسکین درد دندان در بارداری را معرفی می‌کنیم:
- استفاده از میخک یا روغن میخک: میخک خاصیت ضد میکروبی دارد و یکی از موثرترین روش‌های تسکین درد در زنان باردار است.
- کمپرس گرم یا سرد روی ناحیه درد: گرما و سرما می‌توانند به‌طور موقتی درد را کم کنند. کمپرس گرم باعث بهبود جریان خون و کمپرس سرد با بی‌حس کردن عصب‌ها، درد را کاهش می‌دهد.
- شست‌وشو با آب نمک: آب ولرم به همراه کمی نمک، به پاکسازی دهان و تسکین التهاب کمک می‌کند.
- مصرف داروهای مجاز با تجویز پزشک: استامینوفن، پنی‌سیلین، یا برخی پمادهای بی‌حسی موضعی مانند بنزوکائین، در صورت تجویز پزشک، می‌توانند برای کاهش درد استفاده شوند.
درد دندان در بارداری چه زمانی خطرناک می‌شود؟
اگر دندان درد با تب، تورم، بوی بد دهان، آبسه یا خروج چرک همراه باشد، حتما باید سریع‌تر به دندانپزشک مراجعه شود. این علائم ممکن است نشانه عفونت فعال باشند. عفونت‌های دهان می‌توانند به‌راحتی از طریق جریان خون به جنین منتقل شده و مشکلاتی مانند زایمان زودرس یا کاهش وزن نوزاد را به همراه داشته باشند.
همچنین، اگر دندان‌درد آن‌قدر شدید باشد که باعث اختلال در غذا خوردن، خواب یا حتی صحبت کردن شود، لازم است برای بررسی دقیق‌تر از خدمات حرفه‌ای دندانپزشکی استفاده شود. در چنین مواردی، بی‌توجهی به درمان، ممکن است منجر به کشیدن دندان شود. اگر نیاز به پر کردن دندان یا بررسی قیمت پرکردن دندان دارید، حتما این اقدامات را با نظر دندانپزشک انجام دهید تا از خطرات احتمالی پیشگیری شود.
راهکارهای پیشگیری از درد دندان در بارداری قبل از وقوع آن
یکی از مهم‌ترین کارهایی که یک زن پیش از بارداری باید انجام دهد، آمادگی برای حفظ سلامت دهان و دندان است. درد دندان در بارداری نه‌تنها کیفیت زندگی مادر را کاهش می‌دهد، بلکه در مواردی می‌تواند تهدیدی برای سلامت جنین نیز باشد. با به‌کارگیری چند راهکار ساده اما مؤثر، می‌توان از بسیاری از مشکلات دندانی در این دوران پیشگیری کرد:
- انجام معاینه کامل دندانپزشکی پیش از بارداری
- ترمیم پوسیدگی‌های کوچک و ترک‌خورده قبل از شروع دوره بارداری
- استفاده از کامپوزیت ونیر برای تقویت مینای دندان در دندان‌های آسیب‌پذیر
- حذف جرم‌های دندانی و پاکسازی محیط دهان
- شروع مصرف مکمل کلسیم طبق نظر پزشک برای پیشگیری از تحلیل بافت‌های دندانی
- حذف غذاهای قندی و نوشیدنی‌های اسیدی از رژیم روزانه
- آموزش صحیح مسواک‌زدن، نخ دندان و استفاده از دهان‌شویه مناسب
اقدامات قبل از بارداری برای سلامت دهان و دندان
اولین اقدام، مراجعه به دندانپزشک برای انجام معاینه کامل است. در این معاینه، بررسی پوسیدگی‌ها، سلامت لثه، وجود جرم یا عفونت احتمالی و نیاز به درمان‌هایی مانند جرم‌گیری یا پر کردن دندان انجام می‌شود. در صورت نیاز به درمان‌هایی با هزینه بالا مانند عصب‌کشی، می‌توان با آگاهی از هزینه عصب کشی در همان مرحله، برای درمان زودهنگام اقدام کرد.
همچنین آموزش نحوه صحیح مسواک‌زدن، انتخاب مسواک مناسب، استفاده از نخ دندان و دهان‌شویه باید پیش از آغاز بارداری جدی گرفته شود. مکمل‌های غذایی به‌ویژه کلسیم نیز می‌توانند مقاومت دندان‌ها را در ماه‌های آینده حفظ کنند. یکی از نمونه‌های موفق، مراجعه‌کننده‌ای بود که با انجام تمامی این اقدامات پیشگیرانه و ترمیم یک دندان با هزینه‌ای معقول، در نه ماه بارداری هیچ مشکل دهانی خاصی نداشت.
روتین روزانه بهداشت دهان برای مادران باردار
زنان باردار باید یک برنامه منظم و دقیق روزانه برای مراقبت از دهان و دندان خود داشته باشند. مسواک‌زدن روزانه با خمیر دندان حاوی فلوراید، استفاده منظم از نخ دندان برای پاکسازی فضاهای بین‌دندانی، شست‌وشو با دهان‌شویه فاقد الکل و نوشیدن آب کافی، از اصول اولیه این روتین هستند. بهتر است پس از هر وعده غذایی، دهان با آب شسته شود تا اسیدها و باقی‌مانده غذاها پاک شوند.
مراجعه ماهانه به دندانپزشک برای بررسی سلامت دهان نیز توصیه می‌شود. برخی از بانوان در طول بارداری از ترمیم‌های زیبایی مانند کامپوزیت ونیر یا ترمیم لب‌پری شده بهره می‌برند، مشروط به اینکه این اقدامات در ماه‌های ایمن‌تر مانند سه‌ماهه دوم انجام شود.
آیا درمان‌های دندانپزشکی در بارداری ایمن هستند؟
در شرایطی که دندان‌درد شدید وجود دارد یا عفونت فعال در دهان شکل گرفته، عدم درمان می‌تواند خطرات بیشتری نسبت به خود درمان داشته باشد. عکس‌برداری با دستگاه‌های دیجیتال که اشعه کمتری دارند، همراه با استفاده از پوشش محافظ سربی، مشکلی برای جنین ایجاد نمی‌کند. از نظر دارویی نیز استفاده از برخی بی‌حسی‌های موضعی مانند لیدوکائین مجاز است.
همچنین در صورت لزوم، درمان‌هایی مانند کشیدن دندان، عصب‌کشی یا حتی پرکردن، با رعایت نکات ایمنی، در کلینیک‌های مطمئن انجام می‌شود. در چنین مواردی، مراجعه به مراکز معتبر دندانپزشکی در شمال تهران می‌تواند بهترین گزینه برای دریافت خدمات ایمن و حرفه‌ای باشد.
داروهای مجاز برای تسکین درد دندان در بارداری کدام‌اند؟
انتخاب دارو برای کنترل درد دندان در بارداری باید با دقت زیاد و فقط با نظر پزشک انجام شود. بسیاری از داروهایی که در شرایط عادی برای تسکین درد استفاده می‌شوند، در دوران بارداری ممکن است برای جنین خطر آفرین باشند. بنابراین مادران باید از مصرف خودسرانه دارو به‌شدت خودداری کنند.
داروی ایمن و پرکاربرد برای تسکین درد در این دوران، استامینوفن است. این دارو در تمام ماه‌های بارداری، در دوز مجاز و با تجویز پزشک، قابل استفاده است. اما داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، به‌ویژه در سه‌ماهه سوم، ممکن است منجر به بسته شدن زودرس شریان داگال در جنین شود.
در موارد خاص که عفونت وجود دارد، مصرف آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند پنی‌سیلین یا آموکسی‌سیلین با مشورت دندانپزشک مجاز است. همچنین برخی پمادهای بی‌حسی موضعی با پایه بنزوکائین می‌توانند در کاهش درد موضعی موثر باشند. در یکی از پرونده‌های درمانی، بیماری که به‌دلیل التهاب شدید لثه دچار درد شده بود، با دریافت نسخه‌ای شامل استامینوفن و دهان‌شویه ضدعفونی‌کننده، بدون نیاز به درمان تهاجمی، علائم را کنترل کرد.
کشیدن دندان در بارداری؛ موارد ضروری و ممنوعیت‌ها
کشیدن دندان در دوران بارداری اقدامی است که باید با دقت و بررسی کامل انجام شود. اگرچه بیشتر زنان تلاش می‌کنند درمان‌های دندانی خود را به بعد از بارداری موکول کنند، اما گاهی درد دندان در بارداری آن‌قدر شدید می‌شود که چاره‌ای جز خارج کردن دندان باقی نمی‌ماند. در حالت کلی، کشیدن دندان در سه‌ماهه دوم بارداری کم‌خطرتر است، چرا که در این دوره جنین از مرحله رشد بحرانی گذشته و مادر نیز از حالت تهوع سه‌ماهه اول عبور کرده است.
به‌کارگیری روش‌های بی‌حسی موضعی ایمن و خودداری از داروهای ممنوعه، شرایط درمان را ایمن‌تر می‌کند. با این حال، دندانپزشکان ترجیح می‌دهند کشیدن دندان را تنها در شرایط اضطراری مانند آبسه شدید، دندان شکسته غیرقابل ترمیم یا درد غیرقابل‌تحمل انجام دهند.
از سوی دیگر، اگر در معاینه تشخیص داده شود که دندان با ترمیم حفظ می‌شود، گزینه‌هایی مانند پرکردن یا حتی استفاده از کامپوزیت ونیر برای حفاظت از دندان آسیب‌دیده مطرح می‌شوند. این روش‌ها در مقایسه با کشیدن، بسیار کم‌خطرتر و مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند.
عفونت دندان در بارداری و عوارض احتمالی آن برای جنین
عفونت‌های دهان و دندان در دوران بارداری می‌توانند به‌سرعت به مشکل جدی تبدیل شوند، چرا که سیستم ایمنی مادر در این دوران ضعیف‌تر عمل می‌کند. این شرایط باعث می‌شود عفونت‌هایی که در حالت عادی به‌راحتی کنترل می‌شوند، در دوران بارداری پیشرفت کنند و حتی وارد جریان خون شوند. یکی از شایع‌ترین این موارد، آبسه دندان و التهاب شدید لثه است که در برخی موارد با تب و تورم نیز همراه می‌شود.
وقتی عفونت دندانی کنترل نشود، باکتری‌ها می‌توانند از طریق جریان خون وارد جفت شده و برای جنین مشکل‌ساز شوند. بررسی‌ها نشان داده‌اند که عفونت‌های فعال دهانی ممکن است با عوارضی مانند محدودیت رشد داخل رحمی یا حتی پارگی زودرس کیسه آب ارتباط داشته باشند. در برخی گزارش‌های علمی، عفونت لثه به‌عنوان یکی از عوامل افزایش‌دهنده احتمال زایمان زودرس ذکر شده است.
درد دندان در بارداری و تأثیر آن بر زایمان زودرس
یکی از موضوعاتی که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، ارتباط بین درد دندان در بارداری و زایمان زودرس است. التهاب دهانی فعال و عدم رسیدگی به موقع به درد دندان، می‌تواند منجر به افزایش مواد التهابی در خون شود. این مواد می‌توانند روند زایمان را تسریع کرده و در نتیجه، تولد نوزاد را زودتر از موعد رقم بزنند. درد مداوم و شدید، به‌ویژه زمانی که با التهاب یا عفونت همراه باشد، باعث می‌شود سطح کورتیزول در بدن مادر افزایش یابد.
این افزایش مزمن، یکی از عوامل موثر در تحریک انقباضات رحمی زودرس است. اگر این التهاب با مصرف غذاهای پرقند، بهداشت پایین دهان و خودداری از مراجعه به دندانپزشک ترکیب شود، احتمال بروز مشکلات چند برابر می‌شود.
جمع‌بندی
درد دندان در بارداری، علاوه بر ایجاد ناراحتی، ممکن است نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تر مانند عفونت یا التهاب مزمن باشد. در طول مقاله به بررسی مهم‌ترین علت دندان درد در بارداری پرداختیم. شناخت این دلایل کمک می‌کند تا بتوان قبل از بروز درد، اقدامات لازم برای پیشگیری را انجام داد. همچنین داروهایی که مجاز به استفاده در دوران بارداری هستند معرفی شد.
برای حفظ سلامت خود و جنین، نیاز به آگاهی و اقدام به‌موقع دارید. برای آشنایی بیشتر با موضوعات مشابه، از مقالات دیگر سایت دندانپزشکی زینتی بازدید کنید.