درصد بالایی از درمان‌های عصب کشی موفق هستند، اما درصدی از بیماران همچنان با درد یا عفونت روبه‌رو می‌شوند. در این مقاله یاد می‌گیرید عوارض عصب کشی دندان چگونه بروز می‌کند و با چه اقداماتی می‌توان جلوی مشکلات عصب کشی دندان را گرفت. همچنین با روش‌های ساده‌ای آشنا می‌شوید که عمر دندان درمان‌شده را افزایش می‌دهند. در ادامه، مرحله به مرحله راهکارهای عملی را در سایت دندانپزشکی زینتی می‌کنیم.
عوارض عصب کشی دندان و دلایل بروز آن
عصب کشی درمانی پرکاربرد است که برای نجات دندان‌های عفونی انجام میشود، اما همیشه بدون مشکل نیست. برخی بیماران بعد از درمان دچار درد یا عفونت می‌شوند که به عنوان عوارض عصب کشی دندان شناخته میشود. این مشکلات معمولا به دلیل باقی‌ماندن باکتری، ترک‌های پنهان در ریشه یا پرکردگی ناقص به وجود می‌آیند. اگرچه درصد موفقیت این درمان نزدیک به ۹۵ درصد گزارش شده، اما همچنان مواردی وجود دارد که نیاز به درمان مجدد پیدا می‌کنند.
تجربه نشان داده انتخاب یک دندانپزشک متخصص و استفاده از تجهیزات مدرن، خطر مشکلات عصب کشی دندان را به حداقل می‌رساند. به‌طور مثال در کلینیک دندانپزشکی فرمانیه از ابزارهای دقیق برای تشخیص ترک ریشه استفاده میشود که احتمال بروز عوارض بعدی را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، بیماران باید از هزینه‌ها مانند قیمت پرکردن دندان یا هزینه سفید کردن دندان آگاه باشند تا تصمیم بهتری درباره درمان خود بگیرند.
چرا بعضی بیماران بعد از عصب کشی همچنان درد دارند؟
گاهی بیمار بعد از گذشت چند هفته از عصب کشی همچنان درد حس می‌کند. یکی از دلایل اصلی این موضوع ناقص بودن پاکسازی پالپ یا همان بافت داخلی دندان است. اگر حتی بخش کوچکی از عصب عفونی باقی بماند، می‌تواند باعث التهاب و ادامه درد شود. در برخی شرایط هم فشار روی رباط دور ریشه (Periodontal ligament) ادامه پیدا می‌کند و باعث حساسیت طولانی میشود.
عامل دیگر، تجربه درد نوروپاتیک یا درد عصبی است که به دلیل قطع شدن عصب و اختلال در سیستم عصبی رخ می‌دهد. این نوع درد به درمان معمولی پاسخ نمی‌دهد و ممکن است شبیه درد فانتوم یا توهمی باشد. بررسی دقیق با تصویربرداری سه‌بعدی (CBCT) می‌تواند علت اصلی درد باقی‌مانده را مشخص کند.
درد باقی‌مانده ناشی از مشکلات پالپ و درد نوروپاتیک
در بسیاری از موارد عصب کشی، مشکل اصلی به طور کامل برطرف نمی‌شود و بخشی از پالپ آسیب‌دیده باقی می‌ماند. این بخش می‌تواند منبع عفونت جدید باشد و باعث ایجاد حساسیت هنگام جویدن یا فشار شود. اگر این شرایط ادامه پیدا کند، بیمار ناچار به درمان دوباره خواهد شد.
مطالعات نشان می‌دهد حدود ۴ تا ۶ درصد بیماران چنین شرایطی را تجربه می‌کنند. در این حالت استفاده از میکروسکوپ جراحی برای شناسایی کانال‌های پنهان می‌تواند مانع از باقی‌ماندن بافت آلوده شود. همچنین درد نوروپاتیک زمانی رخ می‌دهد که عصب دندان قطع شده و سیستم عصبی پیام‌های درد را به شکل نادرست به مغز ارسال می‌کند. مشابه این حالت در قطع عضو بدن دیده میشود که به آن درد فانتوم گفته میشود. بیمار ممکن است بدون وجود عصب فعال، همچنان حس درد یا فشار داشته باشد.
رایج‌ترین مشکلات پس از عصب کشی دندان
بیماران معمولا انتظار دارند بعد از پایان درمان، مشکلشان کامل رفع شود؛ اما در برخی مواقع مشکلات عصب کشی دندان باعث نیاز به درمان‌های تکمیلی میشود. در ادامه مهم‌ترین این مشکلات را می‌بینیم:
- عفونت دوباره ریشه باعث ایجاد آبسه و تورم میشود.
- ترک یا شکستگی ریشه موجب ناپایداری دندان میشود.
- باز شدن پرکردگی یا خراب شدن سیلر راه ورود باکتری‌ها را فراهم می‌کند.
- حساسیت و التهاب لثه اطراف دندان درمان‌شده ایجاد درد هنگام لمس می‌کند.
عفونت و آبسه بعد از درمان
یکی از شایع‌ترین مشکلات بعد از عصب کشی، عفونت مجدد است. باکتری‌هایی که در کانال باقی مانده‌اند یا از طریق پرکردگی نامناسب وارد می‌شوند، می‌توانند باعث ایجاد آبسه شوند. نشانه‌های آن شامل تورم، تب و درد ضربان‌دار است. در چنین مواردی مصرف آنتی‌بیوتیک و گاهی جراحی انتهای ریشه (Apical surgery) لازم میشود.
ترک ریشه یا شکستگی دندان درمان شده
گاهی دندانی که عصب کشی شده ضعیف‌تر از قبل میشود و اگر روکش محافظ روی آن قرار نگیرد، امکان ترک یا شکستگی وجود دارد. این مشکل بیشتر در دندان‌های آسیاب دیده میشود که فشار بیشتری تحمل می‌کنند. شکستگی ریشه معمولا باعث درد شدید و نیاز به کشیدن دندان میشود.
حساسیت لثه و التهاب اطراف دندان
پس از عصب کشی ممکن است لثه اطراف دندان حساس یا متورم شود. این حالت به دلیل تحریک بافت نرم در زمان درمان یا باقی‌ماندن ذرات پرکردگی رخ می‌دهد. استفاده از دهان‌شویه آنتی‌باکتریال و پرهیز از فشار روی دندان تا مدتی می‌تواند علائم را کاهش دهد.
مراحل جلوگیری از عوارض عصب کشی دندان
پیشگیری همیشه بهتر از درمان دوباره است. برای کاهش عوارض عصب کشی دندان می‌توان مراحلی را رعایت کرد که در ادامه به‌صورت مرحله‌ای بیان می‌شوند:
- مراجعه به دندانپزشک متخصص و انجام معاینه کامل با رادیوگرافی
- استفاده از بی‌حسی و ابزار مناسب برای پاکسازی کامل کانال‌ها
- پر کردن دقیق کانال‌ها با گوتاپرکا و سیلر برای جلوگیری از ورود باکتری
- قرار دادن روکش دائم بعد از تکمیل درمان برای تقویت ساختار دندان
- رعایت بهداشت دهان شامل مسواک، نخ دندان و دهان‌شویه برای کاهش ریسک عفونت
مراقبت‌های قبل از عصب کشی
بیمار باید پیش از شروع درمان، وضعیت عمومی سلامت خود را به دندانپزشک اطلاع دهد. وجود بیماری‌هایی مانند دیابت یا مشکلات ایمنی می‌تواند بر روند درمان اثر بگذارد. عکس‌برداری دقیق از دندان و تعیین وضعیت کانال‌ها نیز ضروری است تا احتمال خطا کاهش پیدا کند. بعد از پایان عصب کشی، بیمار باید چند اقدام ساده ولی مهم را رعایت کند تا از مشکلات و هزینه عصب کشی جلوگیری شود:
- مصرف داروهای تجویز شده مانند آنتی‌بیوتیک و مسکن
- پرهیز از جویدن غذاهای سخت روی دندان درمان‌شده
- مراجعه به‌موقع برای گذاشتن روکش دائمی
- استفاده از دهان‌شویه و حفظ بهداشت کامل دهان
جمع‌بندی
عوارض عصب کشی دندان زمانی بیشتر دیده میشود که درمان ناقص انجام شود یا مراقبت‌های بعد از آن رعایت نشود. ماندن باکتری در کانال، استفاده از مواد نامناسب یا ترک پنهان ریشه، عواملی هستند که باعث مشکلات عصب کشی دندان می‌شوند. در ادامه این مطلب، توضیح داده شد که چه مراحلی از قبل و بعد درمان می‌تواند شانس موفقیت را افزایش دهد. اگر شما هم قصد درمان دارید یا به دنبال اطلاعات بیشتر هستید، از سایر مطالب وبلاگ دیدن کنید و برای مشاوره تخصصی به دندانپزشکی زینتی مراجعه کنید.
سوالات متداول
۱.آیا درد بعد از عصب کشی طبیعی است؟
بله درد خفیف تا چند روز طبیعی است اما اگر بیش از یک هفته ادامه داشت، ممکن است نشانه التهاب یا عفونت باشد.
۲.چرا بعضی دندانها بعد از عصب کشی نیاز به روکش دارند؟
دندان پس از عصب کشی شکنندهتر میشود و روکش باعث تقویت و جلوگیری از ترک یا شکستگی میشود.
۳.چه عواملی باعث شکست درمان عصب کشی می‌شوند؟
باقی ماندن باکتری در کانال، ترک پنهان ریشه یا پرکردگی ناقص می‌تواند باعث شکست درمان شود.