شکاف‌هایی که بین دندانها به‌وجود می‌آیند، می‌توانند ظاهر لبخند را تغییر دهند و اعتماد به نفس را کاهش دهند. فاصله بین دندانها معمولا بین دندانهای جلو دیده میشود و علت‌های مختلفی مثل ژنتیک، فشار زبان یا اختلالات فکی دارد. اگر این فاصله بهموقع درمان نشود، ممکن است باعث مشکلاتی مثل تکلم نادرست، تحلیل لثه یا حتی کج شدن سایر دندانها شود. در این مقاله تلاش کرده‌ایم همه دلایل و راهکارها را با زبانی ساده و کاربردی توضیح دهیم.
دیاستم یا فاصله بین دندانها چیست و چرا باید جدی گرفته شود؟
دیاستم به فاصله‌ای گفته میشود که به‌طور غیرعادی بین دو دندان ایجاد میشود، بیشتر در دندانهای جلویی فک بالا دیده میشود و هم در کودکان و هم در بزرگسالان ممکن است دیده شود. این شکاف ظاهری ساده دارد اما در بسیاری از موارد نشانه‌ای از مشکل‌های جدی‌تر در دهان و دندان است. وجود فاصله بین دندانها میتواند باعث گیر کردن غذا، تجمع پلاک‌های باکتریایی و در نهایت التهاب لثه شود. همچنین روی طرز صحبت کردن، نحوه لبخند زدن و حتی اعتماد به نفس فرد تاثیر منفی می‌گذارد. در بعضی موارد، این فاصله به‌مرور زمان بیشتر میشود و شکل قوس فک را تغییر می‌دهد. گاهی هم به دلیل عدم تقارن در رشد دندانها یا مشکلات فکی به وجود می‌آید.
اگر این فاصله بهموقع تشخیص داده نشود، ممکن است نیاز به درمان‌های پیچیده‌تری مانند ارتودنسی یا حتی جراحی فک ایجاد شود. برای افرادی که به دنبال برآورد هزینه‌های دندانپزشکی هستند، اطلاع از قیمت پرکردن دندان، هزینه عصب کشی و سایر درمان‌های مشابه، نقش مهمی در تصمیم‌گیری برای مراجعه دارد.
نقش آناتومی فک و دندان در ایجاد شکاف بین دندانها
اگر استخوان فک بیش‌از‌حد پهن باشد یا دندانها کوچک‌تر از حالت نرمال رشد کنند، فضای زیادی بین آن‌ها باقی می‌ماند. در نتیجه این فضای خالی باعث به‌وجود آمدن شکاف‌های قابل مشاهده در ردیف دندانی میشود. یکی دیگر از عوامل آناتومیکی، وجود فرنوم لبی بزرگ است. فرنوم همان بافت نازک و چسبنده‌ای است که لب بالا را به لثه متصل می‌کند. اگر این بافت خیلی ضخیم یا پایین قرار گرفته باشد، ممکن است مانع از چسبیدن دو دندان جلویی به هم شود و باعث ایجاد فاصله دائمی بین آن‌ها گردد.
این مورد معمولا با جراحی ساده‌ای به‌نام فرنکتومی درمان میشود. زاویه رویش دندانها هم میتواند در ایجاد فاصله نقش داشته باشد. اگر دندانها به جای رشد عمودی، به‌صورت مایل به سمت بیرون یا داخل رشد کنند، فضای بین آن‌ها بیشتر میشود. در بسیاری از کلینیک‌های معتبر مانند مراکز دندانپزشکی منطقه ۱، درمان این وضعیت با جراحی ساده فرنکتومی به‌راحتی انجام میشود.
دلایل فاصله بین دندانها در کودکان و بزرگسالان
در کودکان، این فاصله معمولا به دلایل طبیعی ایجاد میشود. مثلا وقتی دندانهای شیری افتاده‌اند ولی هنوز دندانهای دائمی رشد نکرده‌اند. در چنین حالتی، فاصله بین دندانها معمولا موقتی است و با رشد دندانهای دائمی برطرف میشود. اما در بزرگسالان، فاصله بین دندان معمولا نشانه‌ای از یک مشکل زیربنایی است. برخی افراد به‌طور ارثی دندان‌هایی کوچک‌تر نسبت به اندازه فک دارند که این موضوع باعث ایجاد شکاف بین دندانها میشود.
در موارد دیگر، تحلیل لثه یا بیماری‌های پیشرفته لثه میتواند عامل اصلی باشد. از جمله دلایل دیگر، میتوان به وجود فرنوم غیرطبیعی، رویش نامنظم دندانها، یا فشار زبان هنگام بلعیدن اشاره کرد. گاهی نیز این فاصله به‌خاطر عادت‌هایی مثل مکیدن انگشت یا استفاده طولانی‌مدت از پستانک در کودکی ایجاد میشود.
درمان فاصله بین دندان با ارتودنسی
بهترین روش‌های درمان فاصله بین دندانها
برای درمان فاصله بین دندانها، چند روش تخصصی وجود دارد که هرکدام بسته به شرایط بیمار کاربرد خاصی دارند. در ادامه با موثرترین گزینه‌ها آشنا می‌شوید:
- ارتودنسی دندان: حرکت کنترل‌شده دندانها با براکت‌های ثابت یا دستگاه‌های متحرک انجام میشود تا فاصله‌ها به‌تدریج بسته شوند.
- باندینگ کامپوزیت: در این روش از مواد همرنگ دندان استفاده میشود تا شکاف‌ها به‌صورت طبیعی و سریع پوشانده شوند. این روش گاهی در ترکیب با سفید کردن دندان برای بهبود زیبایی لبخند انجام می‌گیرد.
- کامپوزیت ونیر: سطح جلویی دندانها با روکش کامپوزیتی پوشش داده میشود تا فاصله‌ها پنهان شوند و ظاهر دندانها زیباتر شود.
- لمینت سرامیکی: روکش‌های نازک سرامیکی روی دندانها قرار داده می‌شوند تا فاصله‌ها به‌طور دائمی اصلاح شوند.
- فرنکتومی: بافت اضافی بین دندانها با جراحی کوچک برداشته میشود تا مانع چسبیدن دندانها به یکدیگر نشود.
- بریج یا ایمپلنت دندانی: فضاهای خالی ناشی از دندانهای ازدست‌رفته با ایمپلنت یا بریج پر می‌شوند تا ساختار طبیعی فک حفظ شود.
جمع بندی
فاصله بین دندانها یکی از مشکلات رایج دهان و دندان است که هم در کودکان و هم در بزرگسالان دیده میشود. این فاصله ممکن است به دلایل مختلفی مانند مشکلات ژنتیکی، فشار زبان، اندازه نامناسب دندانها یا حتی از دست دادن دندانها ایجاد شود. اگرچه بعضی از افراد آن را ویژگی منحصر به فرد می‌دانند، اما در بیشتر موارد، این فاصله بر سلامت دهان، زیبایی لبخند و اعتماد به نفس تاثیر می‌گذارد.
برای رفع این مشکل، راهکارهای درمانی متنوعی مانند ارتودنسی، لمینت سرامیکی، کامپوزیت ونیر، باندینگ کامپوزیت و جراحی فرنکتومی وجود دارد. برای دریافت اطلاعات بیشتر و مطالعه مقالات کاربردی دیگر، همین حالا به وب‌سایت دندانپزشکی زینتی سر بزنید.
سوالات متداول
۱.آیا فاصله بین دندان در کودکی طبیعی است؟
بله؛ در بسیاری از کودکان فاصله بین دندانها موقتی است و هنگام رشد دندانهای دائمی برطرف میشود، اما در بعضی موارد نیاز به بررسی دارد.
۲.چه زمانی باید برای درمان فاصله دندانها اقدام کرد؟
اگر فاصله تا سن ۱۲ سالگی بسته نشود یا با مشکلاتی مثل تکلم یا ظاهر لبخند همراه باشد، بهتر است به دندانپزشک مراجعه شود.
۳.آیا باندینگ کامپوزیت برای بستن فاصله دندانها دائمی است؟
خیر؛ ماندگاری آن حدود ۵ تا ۷ سال است. در صورت مراقبت خوب، ممکن است بیشتر دوام بیاورد ولی نیاز به ترمیم دارد.
۴.ارتودنسی چقدر طول میکشد تا فاصله دندانها را ببندد؟
در بیشتر موارد بین ۶ ماه تا ۱۸ ماه زمان میبرد، بسته به شدت فاصله و نوع ارتودنسی استفادهشده.
۵.آیا فاصله دندانها میتواند باعث مشکلات لثه شود؟
بله؛ مواد غذایی ممکن است بین دندانها گیر کند و باعث التهاب، خونریزی و عقبرفتگی لثهها شود اگر بهموقع درمان نشود.
۶.فاصله بین دندان در بزرگسالان قابل درمان است؟
بله؛ حتی در سن بالا هم میتوان فاصله بین دندان را با روشهایی مثل ارتودنسی نامرئی یا لمینت سرامیکی درمان کرد.